میخواهیم در این نوشته مهم ترین نکات حقوقی املاک را مورد بررسی قرار دهیم . زیرا در بیشتر مواقع ضرر های اصلی در اینگونه معاملات از مشکلات حقوقی ملک ها ایجاد می شود. از این رو در ادامه ابتدا نکات حقوقی کلی که بررسی آن ها برای هر نوع معامله ملکی ضروری است را توضیح می دهیم و سپس به نکات حقوقی در حالات در معامله املاک وکالتی را مورد بررسی قرار می دهیم.
نکات مهم در خردی و فروش املاک به چندین بخش مهم تقسیم می گردند :
1- بررسی سند ملک 2-بررسی مدارک فروشنده 3- رعایت مسائل حقوقی در نوشتن قرارداد 4- بررسی طرح های احتمالی شهرداری در محل ملک
1- انجام تحقیقات در مورد ملک و مسائل حقوقی :
در دور و اطراف خود دیده ایم افراردی که حرف های دیگران را بسیار معتبر می دانند و حتی بر اساس همین اطلاعات اقدام به انعقاد معامله ملک می نمایند . پس شما می تواند با تحقیقات محلی در مورد ملک مورد نظر پیگیری های و اطلاعات حقوقی خوبی را راجع به آن ملک پیدا نمایید و به عنوان مثال تحقیق در مورد اوقافی بودن یک منطقه است. یعنی اگر در خصوص اوقافی بودن یک منطقه اطلاعات کسب کنید می‌توانید در مورد خرید ملک در آن منطقه بهتر تصمیم‌گیری کنید.
بخش عمده‌ای از اطلاعات مهم درباره ملک و نکات حقوقی املاک در سند ملک موجود است. به عنوان مثال کلید پی بردن به تمام موارد زیر یا مستقیما در سند ملک است یا با کمک مطالعه سند ملک محقق می‌شود.
موقوفی بودن ملک
در رهن بودن ملک
ورثه ای بودن ملک
پیشگیری از فروش مال غیر (جلوگیری از کلاهبرداری)
به قیمت خریدن ملک (در یک حالت خاص)
اما توصیه می‌کنیم حتی برای پی بردن به اوقافی بودن ملک نیز به سند ملک مراجعه کنید .
بررسی موقوفی بودن ملک
یکی از مهم ترین نکات حقوقی املاک که پیش از معامله باید بدانید، تفاوت ملک موقوفی با ملک شخصی است. اگر یک ملک موقوفی را خریداری کنید، شما فقط مالک اعیان (بنای ساخته شده) هستید و مالکیت عرصه (زمین ملک) متعلق به اداره اوقاف یا شخص وقف کننده است. در واقع شما اعیان را خریداری کرده و عرصه را از متولی مربوطه اجاره می‌کنید.
پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه کنید: «خرید ملک اوقافی یا سرمایه گذاری در آن خوب است یا بد؟
بنابراین پیش از خرید ملک، باید وقفی بودن یا نبودن ملک را از روی سند بررسی کنید. موقوفی بودن ملک را می‌توانید به ۲ روش متوجه شوید:
1-مطالعه جلد سند. اگر ملک اوقافی باشد، این موضوع روی جلد سند نوشته شده است
2-مطالعه داخل سند. برای املاکی که موقوفی نیستند (املاک شخصی) داخل سند نوشته شده: «شش دانگ عرصه و اعیان»، اما سند ملک موقوفی نوشته شده: «شش دانگ اعیان»
بررسی در رهن بودن سند ملک
برای تشخیص اینکه ملک در رهن بانک هست یا نه، به سادگی می‌توانید به سند ملک مراجعه کنید. اگر ملک مورد نظر دارای سند تک برگ باشد، می‌توانید با مراجعه به صفحه نقل و انتقالات این موضوع را متوجه شوید. در خصوص املاکی که سند دفترچه‌ای دارند، اگر ملک در رهن بانک باشد، پشت سند نوشته شده است که ملک در رهن کدام بانک است.
بررسی املاک ورثه ای
حقیقت این است که هیچگونه اطلاعاتی از ورثه ای بودن ملک در سند موجود نیست. اما مطالعه سند به طور غیر مستقیم به شما کمک می‌کند از ورثه ای بودن ملک مطلع شوید. برای این کار شما ابتدا باید اطلاعات هویتی مالک را از روی سند ملک بررسی کنید. در ادامه برای معامله ملک یا مالک در جلسه فروش حضور دارد یا ندارد.
نکته : اگر مالک اصلی در جلسه حضور نداشت، ۳ حالت وجود دارد:
1- مالک به فردی وکالتنامه داده است. در این حالت باید وکیل مالک پیش از امضای قرارداد وکلتنامه را ارائه کند.
2- احتمال دارد مالک فوت کرده باشد و یکی از ورثه یا کلیه وراث در جلسه فروش حضور داشته باشند. در این حالت باید برگه انحصار وراثت توسط وراث ارائه شود.
3- احتمال کلاهبرداری و تلاش برای فروش مال غیر وجود دارد.
جلوگیری از کلاهبرداری ( فروش مال غیر ) با بررسی سند ملک
بررسی مدارک فروشنده و اهمیت آن
همانطور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، اصلی‌ترین ضرر در معاملات ملکی از جانب مشکلات حقوقی املاک بوجود می‌آید. به همین دلیل است که گروه وکلای بین المللی ژیپاد آموزش مسائل حقوقی املاک را در دستور کار خود قرار داده است.
یکی از مواردی که بی‌دقتی در آن می‌تواند بدترین مشکلات حقوقی املاک را برای شما ایجاد کند، بررسی نکردن مدارک فروشنده است .
فرض کنید پس از جست‌وجوی بسیار، ملک مناسبی پیدا می‌کنید. وارد جلسه فروش شده، قرارداد را امضا کرده و بخشی از ثمن معامله را پرداخت می‌کنید. اما بعدا متوجه می‌شوید کسی که قرارداد را امضا کرده و شما پول را به حساب او ریخته‌اید، فروشنده واقعی ملک نبوده است .
اجازه دهید این مورد را پیچیده‌تر کنیم، چون موارد مشابهی را دیده‌ایم. فرض کنید قصد شما از خرید ملک، سرمایه گذاری بوده است و پیش از سند زدن، شما هم ملک را به صورت قولنامه ای به شخص دیگری فروخته‌اید .
در این حالت نه تنها سرمایه شما از دست رفته است، بلکه زیر بار جرم فروش مال غیر هم می‌روید. بنابراین، وقتی پای معامله ملک می‌روید، تعارف را کنار بگذارید و سند ملک را مطالبه کرده و به دقت آن را بررسی کنید. به یاد داشته باشیم که قانون با هیچ کس تعارف ندارد. پس شما هم هنگام معامله، تعارف نداشته باشید .
غیر از موارد بالا، نکات حقوقی دیگری هم هستند که نمی‌توان با مراجعه به سند ملک آن‌ها را بررسی نمود. مواردی مثل مصادره‌ای بودن ملک یا طرح‌های احتمالی شهرداری در محل ملک. در ادامه به این موارد می‌پردازیم .
بررسی اموال مصادره ای : بد نیست اطلاع داشته باشید که در امور حقوقی املاک، به برخی از ملک‌های مصادره ای، اصطلاحا «ملک‌های ریشه‌دار» نیز گفته می‌شود. اما چه ملک‌هایی را مصادره ای یا ریشه‌دار می‌گویند؟
به طور مختصر می‌توان گفت هر ملکی که به صورت غیرقانونی و غیر شرعی بدست آمده باشد، از دید قانون قابل مصادره است. به عنوان مثال در اصل ۴۹ قانون اساسی کشور آمده است: «دولت باید اموالی که از طریق ربا، قمار، رشوه، غصب، اختلاس، سوءاستفاده از موقوفات و معاملات اداری، برپایی اماکن فساد و غیر مشروع، فروختن زمین‌های موات و مباحات اصلی و سرقت بدست آماده را مصادره کند و در صورت ناشناس بودن مالکان اصلی، این اموال جزو بیت‌المال به حساب می‌آید
موردی که بیشتر در مسائل ملکی با آن سر و کار داریم، مربوط به املاکی است که پس از انقلاب اسلامی مصادره شده و مالکان آن افرادی بوده‌اند که به دربار رژیم پهلوی وابسته بوده‌اند. اکثر ملک‌های این چنینی در اختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی یا بنیاد مستضعفین است . برای تشخیص این نوع املاک باید با مراجعه به اداره ثبت، بررسی کنید که ریشه این املاک به کجا مربوط می‌شود. به عبارت دیگر باید این موضوع را بررسی کرد که پیش از انقلاب مالک این ملک چه کسی بوده و پس از انقلاب این ملک در اختیار چه نهادی بوده است .
برای بررسی طرح‌های احتمالی شهرداری در محل ملک چه کنیم؟
شهرها پیوسته در حال تغییر و تحول هستند. بسیاری از بزرگراه‌هایی که در کلان‌شهرها وجود دارند، زمانی منطقه مسکونی بوده‌اند. این تغییرات می‌تواند خرید یا سرمایه گذاری شما در بازار مسکن را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این تاثیرات هم می‌تواند مثبت و هم منفی باشد.
مثلا اگر زمینی خارج از محدوده شهری بخرید ولی پس از مدتی شهرداری امکاناتی به آن منطقه اختصاص دهد، قطعا سود خوبی بدست می‌آورید. اما اگر ملکی خریداری کنید که پس از مدتی نزدیک آن مصلا ساخته شود، روی قیمت ملک شما اثر منفی خواهد داشت .
برای بررسی طرح‌های احتمالی شهرداری در محل ملک، می‌توانید به واحد شهرسازی در شهرداری مراجعه کرده و درخواست کنید طرح تفصیلی شهر را در اختیار شما قرار دهند. به این ترتیب می‌توانید از تغییرات احتمالی شهرداری در محل ملک مورد نظر مطلع شوید .
پس از اینکه بررسی‌های حقوقی و ملکی لازم را انجام داده و در جلسه فروش با طرف مقابل به توافق رسیدید، زمان نوشتن مبایعه نامه است. در این مرحله باید به نکات بسیار مهمی توجه کنید تا در ادامه کار نه دچار ضرر و زیان شوید و نه با مشکلات حقوقی املاک روبرو شوید .
در مورد نوشتن قرارداد یا همان مبایعه نامه که به آن قولنامه هم می‌گویند، باید به موارد زیر بسیار دقت کنید :
نوشتن جزییات کامل ملک در قولنامه
نوشتن شرایط فسخ به صورت شفاف و کامل
نوشتن کلیه توافقات طرفین در مبایعه نامه
نوشتن شرایط و نحوه پرداخت به صورت دقیق در قولنامه
نوشتن جزئیات ملک در قولنامه :
باید خانه ای قصد خرید یا فروش و یا اجاره یا رهن آن را دارید جزئیات آن را با در قول نامه ذکر نمایید به عنوان مثال دارای هود یا گاز است یا خیر ، آیا فروشنده حق دارد پیش از تحویل ملک کولرگازی یا هود را باز کرده و به شما تحویل ندهد؟ تجربه سال‌ها فعالیت گروه املاک و سرمایه گذاری مهندس علیرضا عمویی نشان می‌دهد که نوشتن جزییات ملک در قولنامه می‌تواند مانع بسیاری از مشکلات در آینده شود .
فراموش نکنید، ملکی که قصد خرید آن را دارید، یک کالای برند (مثل گوشی تلفن همراه) نیست. بنابراین جزییات و ویژگی‌های خاص خود را دارد. برای پیشگیری از هرگونه اختلافی، تمام جزییات آن را در مبایعه نامه بنویسید .
چرا باید شرایط فسخ در قولنامه به صورت شفاف نوشته شود؟
گروه وکلای بین المللی ژیپاد همیشه در آموزش مسائل حقوقی املاک بر این نکته تاکید دارند که قرارداد خرید و فروش و اجاره، یک عقد لازم است. یعنی پس از امضای آن، قابل برهم زدن
1-شرایطی که قانون پیش‌بینی کرده است
2-مواردی که طرفین در مورد آن توافق کرده‌اند
3-حالتی که دو طرف نسبت به برهم زدن معامله توافق داشته باشند که به آن اقاله یا تفاسخ می‌گویند .
بنابراین اگر شرایط فسخ به صورت کاملا شفاف در قولنامه نوشته نشود، حق خود را برای فسخ قرارداد از دست داده‌اید .
چرا باید شرایط و نحوه پرداخت در قولنامه ذکر شود؟
معمولا در معاملات ملکی، تمام ثمن معامله یک جا پرداخت نمی‌شود. بلکه با شرایطی خاص (مثلا یک سوم زمان امضای مبایعه نامه، یک سوم پس از مدت مشخصی و یک سوم زمان تنظیم سند) پرداخت می‌شود. به همین ترتیب ممکن است پرداخت به صورت نقد یا چکی انجام شود .
برای جلوگیری از بروز اختلاف یا مشکلات حقوقی، باید شرایط پرداخت و همچنین نحوه پرداخت به دقت در قولنامه نوشته شود. به عبارت دیگر باید موارد زیر به دقت در قولنامه مشخص شود:
کل ثمن معامله در چند مرحله پرداخت می‌شود.1
پرداخت هر مرحله باید تا چه تاریخی انجام شود.2
چه مبلغی در هر مرحله باید پرداخت شود.3
روش پرداخت هر مرحله به چه صورت است (نقد یا چک).4
اگر پرداخت به صورت چکی است، شماره چک مورد نظر باید در قولنامه نوشته شود.
دیدگاهی یافت نشد