بروز اختلافات بسیار بین کارگر و کارفرما زمانی هست که رابطه قراردادی و شغلی آن ها به پایان برسد و یا منجر به اخراج و بروز کدورت برسد ، باعث شکل گیری شکایات متعدد کارگریان و کارفرمایان برای حقوق تضیع شده آن ها شده است و به همین دلایل داشتن یک وکیل متبهر در زمینه قوانین کار و نحوه طرح دعوا و چگونگی دفاع بسیار مهم است .
برای اینکه اختلافات میان کارگران و کارفرمایان در مراجع قانونی قابلیت طرح باشد باید شرایط ذیل را داشته باشید :
1- ناشی از اجرای قانون کار و سایر مقررات کار، قرارداد کارآموزی، موافقت‌نامه‌های
کارگاهی یا پیمان‌های دسته‌جمعی کار باشد
2- سازش بین طرفین حاصل نشود
برای اختلافات میان کارگران و کارفرمایان چه راهکارهای وجود دارد :
1- تسلیم شدن یکی از دو طرف اختلاف : یکی از بهترین روش های حل اختلاف تسلیم شدن یکی از طرفین است ، هرکدام از طرفین که به اشتباه و به دلیل نداشتن آگاهی کاهفی و یا تفسیر نادرست از قانون و حقوق خود که باعث بروز اختلاف و کدورت گردیده است ، پس از اینکه فرد به اشتباه خود اطلاع پیدا نموده است اقدام به تسلیم شدن نموده و باعث جلوگیری از ایجاد اختلاف بین کارگر و کارفرما و رفع مشکلات پیش آمده میشود و با توجه به این که این اختلافات به مراجع کیفری و قضائی نمی روند ، بهترین روش به شمار می آیند
2- توافق بین طرفین : این روش بهترین روش است زیرا که دو طرف اختلاف رودرروی یکدیگر قرار گرفته و مشکالات را بازگویی میکنند و در اخر به یک توافق دو طرفه میرسد که هر دو نفر رضایت دارند می رسند.
نکته : البته که اینگونه مذاکرات دارای چهارچوب قانونی خاصی نمی باشند و باید کارگران از اطلاعات قانونی خود آگاهی کافی داشته باشند تا مورد سوءاستفاده قرار نگیرند .
3- استفاده از روش سازش : یکی دیگر از روش های مرسوم در حل اختلافات بین کارگران و کارفرمایان روش سازش است که در این روش یک شخص ثالث وارد اختلاف شده تا زمینه های لازم برای ایجاد یک توافق درست انجام دهد و این نهاد را برای اختلافات میان کارگران و کارفرمایان را میتوان شورای های اسلامی کار و انجمن های صنفی دانست که طبق قانون کار مصوب سال 1369 برای ایجاد سازش بین کارگران و کارفرمایان ایجاد شدند .
4- استفاده از مراجع حل اختلاف :
حالت چهارم زمانی رخ می‌دهد که دو طرف دعوا حاضر به توافق نباشند و از یک مرجع حل
اختلاف برای بررسی و تصمیم گیری در مورد اختلافات استفاده می‌کنند. معمولاً در حالتی
که اختلاف بین کارگر و کارفرما بسیار بزرگ باشد و موضوع بیش از تفسیر قانون یا
کوتاهی در موارد کوچک باشد، مراجع حل اختلاف وارد می‌شوند تا پرونده را به‌طور کامل
بررسی کنند
مراجع قضایی رسیدگی به اختلافات بین کارگران و کارفرمایان
به طور کلی تمامی مسائل مدنی و کیفری اصل بر صلاحیت مراجع دادگستری می باشد ولی در مواردی مانند : اختلافات کارگران و کارفرمایان ، امور ثبتی ، مالیاتی ، شهرداری ها و… قوانینی وضع گردید که رفع اختلافات ما بین مردم با مردم و یا مردم با سازمان های دولتی و عمومی در صلاحیت هیات ها و کمیسیون های خاص قرار بگیرد
بر این اساس مطابق با ماده ۱۵۷ متن قانون کار مقرر می‌دارد که هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار، قرارداد کارآموزی موافقت‌نامه‌های کارگاهی یا پیمان‌های دسته‌جمعی کار باشد، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان‌ آن‌ها در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار در واحدی نباشد، از طریق انجمن صنفی کارگران ویا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل و فصل خواهد شد و در صورت عدم سازش، ازطریق هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف رسیدگی و حل و فصل خواهد شد.
1- در خصوص صلاحیت مراجع دادگستری در مورد اختلافات بین کارگران و کارفرمایان :
بطور کلی دادسرا ها و دادگاه های دادگساری با شکایت طرفین قرارداد کار در خصوص موضوعات و جرائمی که می بایست در مراجع قضایی رسیدگی شوند ، تحقیقات را شروع و بر اساس قوانین آیین دادرسی کیفری ، نسبت به صدور قرار و یا رای مقتضی اقدامات لازم را انجام می دهند
اما در خصوص دروابط بین کارگران و کارفرمایان به دلیل پرهیز از طولانی شدن روند رسیدگی آن ها را در صلاحیت هیات های حل اختلاف کارگران و کارفرمایان قرار داده اند که در رسیدگی های خود نیازی به رعایت ظابطه و تشریفات ندارند . زیرا با توجه به تعداد زیاد دعاوی کارگری و هم چنین شعبه های متعدد نهادهای رسیدگی ، مرجع حل اختلاف به این دست از اختلافات در چارچوب یک نظام شبه قضایی فعالیت دارند و در این چارچوب است که به رسیدگی اختلاف ها ، تحقیق درباره آنها و صدور رای اقدام می کنند . در همین راستا قانونی در این باره تصویب شد و آیین رسیدگی به دعاوی کارگری در آن مشخص شد به این ترتیب اصلی ترین مراحل رسیدگی به اختلافات بین کارگر و کارفرما از قرار طرح دعوی ، رسیدگی در هیات تشخیص و رسیدگی در هیات حل اختلاف می باشد.
طرح عوای آین گونه اختلافات به چه صورت می باشد : طبق ماده 157 قانون کار : هرگونه اختلاف فردی بین کارفما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کار ، قرارداد کارآموزی ، موافقت نامه های موافقت نامه های کار گاهی یا پیمان های دسته جمعی کار باشد ، در مرحله اول از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان آن ها در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار در کارگاهی نباشد از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی کارگران و کارفرما حل و فصل خواهد شد و در صورت عدم سازش از طریق هیات های تشخیص و حل اختلاف به ترتیب آتی رسیدگی و حل و فصل خواهد شد
نکته: با توجه به ماده فوق محرز است که دعاوی بین کارگر و کارفرما قابل رسیدگی در مرجع بدوی و تجدیدنظر می باشد
مراحل رسیدگی به دعاوی کارگر و کارفرما در مراجع حل اختلاف
اولین قدم در رسیدگی به هر دعوایی تقدیم دادخواست است رسیدگی در مراجع حل اختلاف کار نیز مستلزم تقدیم دادخواست از سوی فرد مشتکی (کارگر ، کارفرما ، کارآموز و … ) می باشد. که بایستی دادخواست مزبور را به اداره تعاون ، کار ، رفاه اجتماعی محل تقدیم نمایند.
نکته : دادخواست بعد از تسلیم به اداره و پس از وصول فوری ثبت می شود و رسید به تقدیم کننده دادخواست اعطا می شود و دادخواست باید کامل نگاشته شود تا جهت ابلاغ مشکلی ایجاد نگردد.پس از ثبت دادخواست وقت رسیدگی بر اساس تاریخ تقدیم دادخواست تعیین می شود .و حتی در مواردی هم که فوریت اقتضا کند با تشخیص رئیس اداره کار ، تعاون و رفاه اجتماعی و البته با ذکر دلیل به پرونده خارج از نوبت رسیدگی می شود.
پس از اینکه دادخواستی تقدیم می گردد، بدین معناست که فردی از دیگری شکایتی را مطرح نموده است که شاید حتی طرف مقابل از آن اطلاع نداشته باشد . در هر صورت چه در صورت مطلع بودن و یا نبودن طرف مقابل باید دادخواست به وی ابلاغ گردد تا در موعد مقرر در محل حاضر شود.
بدین صورت ،وقت رسیدگی به هر دو طرف دعوی چه خواهان و چه خوانده ابلاغ می گردد که حدالامکان بایستی به صورت حضوری و کتبی صورت گیرد . در غیر این صورت ابلاغ دادخواست و وقت رسیدگی به وسیله مامور ابلاغ و از طریق اخطاریه برای طرفین فرستاده می شود.

رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در هیات تشخیص
پس از طی شدن مراتب فوق نوبت به جلسه رسیدگی می رسد که اولین جلسه رسیدگی در هیات تشخیص تشکیل می شود و هیات تشخیص مرحله بدوی در اداره کار می باشد که با سه عضو تشکیل می گردد.
نکته : ریاست جلسه هیات تشخیص در مرحله بدوی با نماینده وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی می باشدو تصمیمات با اکثریت آراء ملاک است.
رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در هیات حل اختلاف
چنانچه در مرحله بدوی (هیات تشخیص) اختلاف کارگر و کارفرما حل نگردد،اختلاف مذبور به مرحله تجدیدنظر که هیات حل اختلاف نام دارد، کشیده می شود.
هیات حل اختلاف با حضور ۷ نفر از اعضا رسمیت می یابد.
تصمیمات هیات حل اختلاف با رای موافق حداقل ۵ نفر از حاضرین اتخاذ می گردد. ریاست جلسه در هیئت حل اختلاف با مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی و در صورت نبود وی با نماینده اش می باشد
اگر چه مراحل شروع تا خاتمه رسیدگی را به تفصیل بیان نمودیم اما لازم است بدانید که در هر کدام از این مراحل مشکلاتی ممکن است عارض شود که شاید حتی به ذهنتان هم خطور ننماید. از جمله ایراداتی که ممکن است خوانده به دعوا وارد کند و یا ادله ای که به دادگاه ارائه نماید و بدین سان روند بررسی را با مشکل مواجه نماید . از این رو احتیاط حکم می کند که قبل از ورود به دعوی حتما همه جوانب را سنجیده و از کمک وکیل اداره کار که با چنین دعاوی سر و کار داشته اند بهره مند شوید. چرا که این افراد به دلیل تجربه این گونه دعاوی می توانند مشکلات احتمالی در روند رسیدگی را پیش بینی نموده و قبل از اینکه مشکل جدیدی عارض شود آن را حل و برای آن چاره بیندیشند.