منظور از ترکه چیست : منظور از ترکه اموال منقول و غیر نقول بجای مانده از متوفی است که بعد از فوت آن از مالکیت او خارج میشود و به وراثی که در زمان فوت متوفی زنده هستند می رسد اما قبل از اینکه وراث بتوانند از ترکه استفاده نمایند ، عمل تصفیه ترکه ممکن است بر اموال اعمال گردد.
منطوز از تصفیه ترکه چیست : منظور از تصفیه ترکه به اقداماتی است که برای حفظ ترکه و رساندن آن به صاحبان حق (ورثه) انجام می‌شود؛ از قبیل مهروموم و تحریر ترکه، اداره ترکه و غیره. منظور از حفظ ترکه، مهروموم آن است و اقدامی در جهت حفظ و نگهداری و عدم استفاده ورثه از ماترک به ‌منظور جلوگیری از حیف‌ومیل آن می‌باشد . بنابراین، مهروموم ترکه طبق مقررات فصل دوم قانون امور حسبی و به ترتیبی که از استفاده بعضی ورثه به ضرر دیگران جلوگیری نماید، انجام می‌شود.

چه کسانی میتوانند درخواست تحریر ترکه نماید و در صلاحیت کدام مرجع قضایی می باشد :
مطابق با بند (ت) قانون شورای حل اختلاف ، رسیدگی و انجام عملیات تحریه ترکه در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد
مطابق با ماده 163 قانون امور حسبی : امور راجع به ترکه با دادگاه بخشی است که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بوده و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته با دادگاهی است که آخرین محل سکنای متوفی در حوزه آن دادگاه بوده است
مطابق با ماده 164 قانون امور حسبی : هرگاه متوفی در ایران اقامتگاه یا محل سکنی نداشته ، دادگاهی صالح است که ترکه در آن جا واقع شده و اگر ترکه در جاهای مختلف باشد ، دادگاهی که مال غیر منقول در حوزه آن واقع است صلاحیت خواهد داشت و اگر اموال غیر منقول در حوزه های مختلف باشد صلاحیت با دادگاهی است که قبلا شروع به اقدام کرده است .
اشخاصی که قانونا می توانند درخواست مهرو موم ترکه نمایند : هریک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آن‌ها، موصی‌له درصورتی‌که وصیت به جزء مشاع شده باشد (موصی‌له منظور کسی است که وصیت تملیکی به نفع او شده است)، همچنین طلبکار متوفی در صورتی‌که طلب او مستند به سند رسمی (سندی که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود و فرد در آن اقرار می‌کند که مثلاً مبلغ دو میلیون تومان بدهکار است و تا یک ماه دیگر آن را پرداخت می‌کند) یا حکم قطعی دادگاه به مقدار طلب باشد و چنانچه در مقابل طلب، رهنی نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد. توضیح اینکه چنانچه شخص طلبکار در مقابل طلبش مالی از مدیون به رهن گرفته باشد (مثلاً رهن ملکی) و یا مطابق قانون در مقابل طلبش قرار تأمین خواسته صادر نشده باشد، آن زمان طلبکار می‌تواند متقاضی مهروموم ترکه باشد. فلذا مفهوم مخالف اینکه اگر در مقابل طلب مال رهنی باشد و یا قرار تأمین خواسته توسط مرجع قضایی صادرشده باشد، طلبکار نمی‌تواند قانوناً درخواست مهروموم ترکه را بنماید زیرا حقوق وی به شرح فوق تأمین گردیده است. (مهروموم ترکه بستن مال و زندانی کردن آن است، به دلیل اینکه ورثه نتوانند از آن استفاده کنند. مثلاً اگر متوفایی دو همسر و از هر همسر چند فرزند داشته باشد و همه اموال در اختیار یکی از همسران و فرزندانش باشد و همسر دیگر احساس کند که آن مال را ورثه مذکور از بین می‌برند و ضایع کرده یا می‌فروشند، درخواست مهروموم اموال را می‌نماید و معمولاً با درخواست مهروموم ترکه از شورای حل اختلاف و صدور قرار و اجرای آن، آن‌ها را در محلی قرار داده و مهروموم می‌کنند تا کسی نتواند از آن استفاده کند. اگر کسی این مهروموم را بشکند مطابق با قانون مجازات اسلامی عملش جرم و قابل مجازات است). در ماده ۵۴۳ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات آمده است: هرگاه محلی یا چیزی برحسب امر مقامات صالح رسمی مهر یا پلمپ شده باشد و کسی عالماً و عامداً آن‌ها را بشکند یا محو نماید یا عملی مرتکب شود که در حکم محو یا شکستن پلمپ تلقی شود مرتکب به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. بنابراین، اگر طلبکار متقاضی مهروموم ترکه، مال رهنی در اختیار داشته باشد و یا قرار تأمین صادر گردد، احتیاج ندارد این اموال مهروموم شود زیرا آن مال محفوظ است و فرد دیگری که می‌تواند متقاضی مهروموم باشد، وصی منصوب از ناحیه متوفی است. (وصی به کسی گفته می‌شود که متوفی در زمان حیاتش برای اداره مورد وصیت بعد از فوتش تعیین می‌نماید.)
نکته : درصورتی که در بین وراث محجور: ( مجنون ، صغیر ،سفیه ) وجود داشته باشد برحسب مورد بر عهده ولی ، وصی یا قیم او می باشد و درصورتی که ولی ، وصی یا قیم نداشته باشد دادرس باید پس از مهروموم، مراتب را به دادستان اطلاع دهد که جهت تعیین قیم اقدام نماید.
نکته : از لحاظ قانونی بعضی از اموال قابلیت مهروموم ندارند که عبارت انداز : آن مقدار از اثاثیه خانه و غیره که برای زندگی اعیال و فرزندان متوفی ضرورت دارد و همچنین اشیاء و اموال غیر منقول قابلیت مهروموم ندارند و بلکه در صوت المجلس قید میشود .
نکته :1- هزینه‌هایی که برای کفن‌ودفن متوفی با رعایت شئون او لازم و ضروری است، از وجوه نقد برداشت می‌شود و اگر وجوه نقد نباشد از ترکه اخذ می‌گردد و به فروش می‌رسد و بقیه مهروموم خواهد شد. ۲- اشیاء ضایع‌شدنی یا اشیائی که نگهداری آن مستلزم هزینه بی‌تناسب است و یا اموال کم‌قیمتی که حمل‌ونقل و نگهداری آن‌ها مستلزم زحمت و اشتغال مکان وسیعی است که این اموال ممکن است مهروموم نشود. در این صورت اگر اشیاء نامبرده مورد احتیاج اشخاص واجب النفقه نباشد، فروخته‌شده و پول آن در صندوق دادگستری و یا یکی از بانک‌های معتبر تودیع می‌شود. منظور از اشخاص واجب‌النفقه پدر، مادر و فرزندان متوفی در صورتی که ندار باشند و نفقه‌دهنده مال‌دار باشد.
نکته : کسانی که حق درخواست مهروموم ترکه را دارند، می‌توانند رفع مهروموم را تقاضا نمایند
درخواست رفع مهروموم زمانی انجام می‌شود که : ۱-عواملی که موجب مهروموم گردیده مرتفع گردد. مثلاً پس از اختلاف، ورثه باهم آشتی کنند. چراکه اگر اموال بازداشت بمانند، ممکن است از بین بروند. ۲- درخواست‌کننده مهروموم رضایت خود مبنی بر مرتفع شدن مهروموم را اعلام کرده و یا سایر ورثه تقاضای رفع مهروموم نمایند. شایان ‌ذکر است در صورتی‌که بین ورثه، غائب یا محجور باشد، رفع مهروموم بعد از تعیین وکیل یا امین برای غائب (منظور از غائب، غائب مفقودالاثر می‌باشد) و تعیین قیم برای محجور به عمل می‌آید.