ابتدا باید بیان کنیم که مهریه از جمله حقوق مالی است که به واسطه عقد نکاح برای زوجه به وجود می آید و این حق حتی بعد از فوت زوج نیز قابل مطالبه می باشد و از ماترک ( ارثیه ) او قابل مطالبه می باشد و مهریه انواع مختلفی دارد

مهریه را در یک تقسیم بندی میتوان بر اساس شرایط استطاعت به نوع نوع تقسیم نمود :

1- مهریه عند الاستطاعه
2- مهریه عند الامطالبه
باید بیان کرد که برطبق ماده 22 قانون حمایت از خانواده میزان مهریه میتواند هر چقدر که طرفین توافق می کنند باشد ولی فقط تا مقدار 110 سکه زن می تواند درصورت عدم پرداخت حکم جلب زوج را بگیرد و درمورد مابقی این حق وجد مدارد ولی درصورتی که استطاعت و توانایی مالی زوج اسباط گردد می توان آن را مطالبه نمود
مهریه عند الامطالبه : به این معنی است که زوجه هر وقت که بخواهد میتواند آن را مطالبه نماید و زوج نز مکلف به پرداخت آن می باشد و حتی اگر استطاعت و توانایی پرداخت برای زوج وجود نداشته باشد ، این امکان وجود دارد که زوجه از طرق قانونی آن را مطالبه نماید .
مهریه عند الاستطاعه : به این معنی است که هر زمانی که مرد توانایی مالی برای پردخت مهریه را داشته باشد ملزم به پرداخت آن می باشد و در این نوع از مهریه زن ملزم به اثبات توانایی و استطاعت مرد می باشد
نکته : در هر دو این زن نمی تواند که زوج را به زندان بیاندازد مگر درصورتی که توانایی مالی از پرداخت آن خود داری کند که در این صورت زوجه می تواند آن را به زندان محکوم نماید .
تقسیم بندی بعدی مهریه ، براساس تعیین مهر در نکاح است که عبارت اند از :
1- مهر المسمی
2- مهر المثل
3- مهر المتعه
4- مهر السنه
حال به تعریف هر کدام از آن ها میپردازیم
1- مهر المسمی : به نوعی از عقد گفته میشود که دو طرف بر مقدار آن توافق نموده اند و آن مقدار را به عنوان مهریه زن هنگام عقد عیین کرده اند و مرد موظف است آن را بپردازد
2- مهر المثل : مطابق با ماده 1087 قانون مدنی زمانی است که در هنگام عقدر و در عقد نامه میزان مهریه را معیین نکرده باشند و همچنینی بد از عقد نیز نسبت به آن تراضی صورت نگرفته باشد و بین زوجین نزدیکی صورت گرفته باشد در این صورت برای زوجه مهر المثل تعیین میشود .
از موارد دیگری که برای زوجه مهر المثل تعلق میگیرد مطابق با ماده 1099 قانون مدنی زمانی که عقد فاسد باشد یعنی زمانی که عقد به درستی منعقد نشده باشد و یا شرایط لازم برای انعقاد عقد موجود نبوده باشد و زوجه از آن آگاه نباشد و نزدیکی نیز صورت بگیرد در این مورد نیز برای زوجه مهر المثل ایجاد میشود .
همچنین زمانی که مهر المسمی تعیین شده باشد ولی به صورت مجهول باشد و یا اینکه مالیت نداشته باشد هم مطابق با ماده 1100 قانون مدنی برای زوجه مهر المثل محاسبه می شود
حال برای تعیین مه المثل همانطور که در ماده 1091 قانون مدنی آمده است شان و منزلت زن و شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقراب و همچنین معمول محل و غیره مورد توجه قرار می گیرد .
مهر المتعه : زمانی است که مهر در هنام عقد معیین نشده باشد و نیز بعد از عقد و قبل از تعیین مهریه و قبل از نزدیکی زوجه را طلاق دهد در اینجا برای زوجه مهر المتعه به وجود می آید و برای تعیین مقدار مهر المتعه باید حال مرد از حیث غنا و فقر مورد توجه قرار بگیرد و حتما باید این جدا شدن با طلاق صورت گرفته باشد نه با فوت یا بذل مدت یا فسخ نکاح .
مهر السنه : در خصوص مهرالسنه باید متذکر شد که در قانون مدنی تعریفی برای ان نیامده است ولی با توجه به منابع فقهی تعریف آن مقدار مهریه دختر پیامبر (ص) بوده که مقدار آن پانصد درهم نقره است و هنگامی که در عقد نکاح در قسمت مهریه ، مهرالسنه نوشته شود در هنگام مطالبه به مقدار آن روز محاسبه می گردد
حال میخواهیم در خصوص زمانی که برای به زن مهریه تعلق نمی گیرد بحث نمایم :
1- زمانی است که عقد میان زن و مرد باطل بوده باشد و همچنین نزدیکی نیز میان آن ها برقرار نشده باشد در این جا برای زوجه حق نه مطالبه مهریه به هیچ وجه ایجاد نمی شود زیرا عقد و تعیین مهریه به صورت باطل بوده است
2- زمانی است که بین زوج و زوجه مهریه ای معیین نشده باشد و قبل از تعیین مهریه و حتی قبل از نزدیکی زوجه فوت نماید در این جا برای زوجخ حق مطالبه مهریه به وجود نمی آید اما اگر قبل از تعیین مهریه و بعد از نزدیکی زوجه فوت نماید زوجه مستحق در یافت مهر المثل می باشد که در این فرض ورثه زوجه حق مطالبه آن را دارند
3- زمانی است که عقد میان دو طرف به هر دلیلی فسخ شود و نزدیکی میان آن ها صورت نگرفته باشد زوجه حق مطالبه مهریه ندارد ، مگر اینکه دلیل فسخ نکاح به خاطر عدم توانایی زوج در اعمال جنسی باشد ( عنن ) که در این صورت برای زوجه حق مطالبه نصف مهریه به وجود می آید
4- زمانی که جدایی در دوران نامزدی باشد و زوجه باکره باشد و نزدیکی نیز صورت نگرفنه باشد مهریه زوجه نصف می شود و زوجه حق مطالبه کل مقدار مهریه را نخواهد داشت و اگر زوج بیش از نصف مهریه را پرداخت کرده باشد می تواند مازاد بر نصف مهریه را عینا یا مثلا یا قیمتا مطالبه نماید .